Τι Είναι οι Φρονιμίτες & Γιατί Προκαλούν Πόνο
Οι φρονιμίτες ονομάζονται έτσι διότι ανατέλλουν μετά την ηλικία των 17-18 ετών, όταν δηλαδή το άτομο ωριμάζει και «αποκτά φρόνηση». Τα συγκεκριμένα δόντια χρησιμεύουν και αξιοποιούνται στη μάσηση, μόνο όμως στις περιπτώσεις που έχουν ανατείλει πλήρως και βρίσκονται στη σωστή σύγκλειση με τα δόντια-ανταγωνιστές της άλλης γνάθου.
Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που οι φρονιμίτες δε βρίσκουν χώρο ώστε να αναπτυχθούν στο στόμα. Το αποτέλεσμα είναι να παραμένουν έγκλειστοι ή ημιέγκλειστοι, δηλαδή να μην εμφανίζονται πλήρως ή και καθόλου.
Oralis Dental Center
Σύγχρονες, Άμεσες, Ελάχιστα Επεμβατικές & Χωρίς Πόνο Θεραπείες
Η περιοχή όπου βρίσκεται ο φρονιμίτης είναι δύσκολο να καθαριστεί με τους συμβατικούς τρόπους φροντίδα και περιποίησης του στόματος. Το αποτέλεσμα είναι να αναπτύσσονται βακτήρια στο στόμα και ιδιαίτερα εκεί που βρίσκεται ο φρονιμίτης.
Όταν εμφανίζεται ένα μέρος του φρονιμίτη και το υπόλοιπο κομμάτι του παραμένει μέσα στο κόκαλο της γνάθου, αναπτύσσονται μολύνσεις και συγκεκριμένα η περιστεφανίτιδα. Αυτές οι μολύνσεις παρουσιάζουν ως συμπτώματα πόνο, πρήξιμο, ερυθρότητα, κακοσμία και περιορίζουν το άνοιγμα του στόματος. Τα συμπτώματα αυτά είναι πιθανό να παραμείνουν τοπικά αλλά μπορεί και να επεκταθούν δημιουργώντας σοβαρότερα προβλήματα στον ασθενή.
Σύμφωνα με την άποψη πολλών ειδικών, η παρουσία εγκλείστων φρονιμιτών αποτελεί παράγοντα άσκησης πίεσης στα μπροστινά δόντια. Η βασική συνέπεια είναι η απώλεια των αποτελεσμάτων της ορθοδοντικής θεραπείας.
Ο ημιέγκλειστος φρονιμίτης δεν μπορεί να καθαριστεί σωστά, κυρίως εξαιτίας της περιοχής όπου βρίσκεται. Το αποτέλεσμα είναι πολύ γρήγορα να τερηδονίζεται και να αποκτά σοβαρά περιοδοντικά προβλήματα, που συχνά επεκτείνονται και στο διπλανό τραπεζίτη. Ο έγκλειστος φρονιμίτης σε πολλές περιπτώσεις πιέζει το διπλανό δόντι, με συνέπεια να το χαλάει ή να απορροφά τη ρίζα του. Σε πιο σπάνιες περιπτώσεις, δημιουργείται κύστη ή ακόμα και όγκος γύρω από το φρονιμίτη.
Πότε Προτείνεται η Εξαγωγή Φρονιμίτη
Αν ένα δόντι μπορεί να σωθεί με οδοντιατρικές θεραπείες τότε πρέπει να διατηρείται στον οδοντικό φραγμό. Ωστόσο, όταν πρόκειται για τους τρίτους γομφίους, δηλαδή τους φρονιμίτες, η εξαγωγή του δοντιού είναι τις περισσότερες φορές η προτεινόμενη θεραπεία. Ιδίως όταν εμφανιστούν προβλήματα στους φρονιμίτες, τότε η διαδικασία είναι μάλλον αναπόφευκτη.
Η αμερικανική επιστημονική εταιρία των γναθοπροσωπικών χειρουργών (AAOMS) συστήνει την προληπτική εξαγωγή ενός φρονιμίτη αμέσως μόλις ανατείλει, ώστε να μην προλάβει να δημιουργήσει κάποιο πρόβλημα στην στοματική κοιλότητα του ασθενούς. Γενικά, η εξαγωγή φρονιμίτη είναι από τις πιο συνήθεις περιπτώσεις εξαγωγών σε άτομα ηλικίας 20 έως 40 ετών.
Το βασικό που πρέπει να γνωρίζετε είναι ότι οι φρονιμίτες είναι πολύ πιο επιρρεπείς στη δημιουργία σοβαρών προβλημάτων στοματικής υγείας σε σχέση με τα υπόλοιπα δόντια. Βασικά, τα σοβαρά προβλήματα που προκύπτουν ενδέχεται να επηρεάσουν τον ίδιο τον φρονιμίτη, τα ούλα, το οστό της γνάθου, καθώς και τα διπλανά δόντια. Έτσι, ο Γναθοχειρουργός μπορεί να συστήσει την εξαγωγή φρονιμίτη όταν διαπιστώσει σοβαρό πρόβλημα.
Εξειδικευμένη Ιατρική Ομαδα
Ποιες Είναι οι Κυριότερες Καταστάσεις που Επιβάλλουν την Εξαγωγή Φρονιμίτη
- Έγκλειστοι φρονιμίτες, που παραμένουν “παγιδευμένοι” μέσα στη γνάθο με συνέπεια να προκαλούν έντονο πόνο.
- Ημιέγκλειστοι φρονιμίτες, που έχουν ανατείλει μερικώς από τη γνάθο.
- Περιστεφανίτιδα, μια μορφή περιοδοντικής λοίμωξης συνήθης σε ημιέγκλειστους φρονιμίτες.
- Περιοδοντίτιδα ή τερηδόνα, λόγω της δυσκολίας καθαρισμού και απομάκρυνσης της μικροβιακής πλάκας.
- Οδοντικό ή περιοδοντικό απόστημα, ή κύστες.
- Βλάβη σε διπλανό δόντι, είτε άμεσα λόγω επαφής είτε έμμεσα λόγω ανάπτυξης περιοδοντίτιδας, αποστήματος, κλπ.
- Τραυματισμοί μαλακών ιστών, όταν ο φρονιμίτης έχει ανατείλει στραβά και τραυματίζει το μάγουλο ή τη γλώσσα.
- Ορθοδοντικές ανωμαλίες, λόγω της πίεσης που ασκείται στα υπόλοιπα δόντια.
Σε περίπτωση που παρουσιαστεί κάποιο από τα παραπάνω προβλήματα ή αν εκτιμηθεί μέσω ακτινογραφίας ότι θα δημιουργηθεί τέτοιο πρόβλημα στο άμεσο μέλλον, ο Οδοντίατρος θα επιλέξει την εξαγωγή του φρονιμίτη. Στόχος είναι η ανακούφιση του ασθενή από τον έντονο πόνο και τα συμπτώματα που τον συνοδεύουν και φυσικά, η προστασία των παρακείμενων δοντιών και των περιοδοντικών ιστών.
Ποιες Είναι οι Πιθανές Επιπλοκές Μετά από Εξαγωγή Φρονιμίτη
Οι πιθανές επιπλοκές τόσο κατά την διάρκεια, όσο και μετά από μια επέμβαση εξαγωγής φρονιμίτη, δεν διαφέρουν από αυτές που αναμένονται γενικά μετά από οποιαδήποτε εξαγωγή. Ορισμένες όμως επιπλοκές, τείνουν να εμφανίζονται με αυξημένη συχνότητα όταν η εξαγωγή αφορά φρονιμίτες, με πιο “επικίνδυνους” αυτούς της κάτω γνάθου. Οι επιπλοκές αυτές αφορούν:
α. Ξηρό Φατνίο:
Οφείλεται σε πρόβλημα επούλωσης του τραύματος λόγω μη σχηματισμού ή απομάκρυνσης του θρόμβου αίματος από το φατνίο, δηλαδή την περιοχή μέσα στο κόκαλο όπου βρίσκονταν οι ρίζες του δοντιού. Εκδηλώνεται με έντονο πόνο 2 με 3 ημέρες μετά την εξαγωγή. Η μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης αυτής της μετεγχειρητικής επιπλοκής αφορά τις εξαγωγές φρονιμίτη στην κάτω γνάθο.
β. Υπαισθησία λόγω Βλάβης του Φατνιακού ή Γλωσσικού Νεύρου:
Τα δύο αυτά νεύρα περνούν πολύ κοντά από τις ρίζες του φρονιμίτη και μπορεί να τραυματιστούν κατά τη διάρκεια της εξαγωγής. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, μια από τις ρίζες μπορεί να μπλεχτεί γύρω από το νεύρο προκαλώντας σοβαρό τραυματισμό αυτού όταν προσπαθήσει ο οδοντίατρος να απομακρύνει το δόντι. Ο τραυματισμός των νεύρων είναι πιθανό να προκαλέσει παροδικό ή και μόνιμο μούδιασμα στη γλώσσα και το πηγούνι, αλλοίωση της γεύσης κ.α.
γ. Προβλήματα στο Ιγμόρειο:
Αφορά τους φρονιμίτες της άνω γνάθου των οποίων οι ρίζες, μερικές φορές, εκτείνονται μέσα στην κοιλότητα του ιγμορείου. Με την εξαγωγή τους μπορεί λοιπόν να δημιουργηθεί ένα άνοιγμα που επιτρέπει την επικοινωνία του στόματος με το ιγμόρειο. Συνεπώς, αυξάνεται ο κίνδυνος μόλυνσης ή άλλων επιπλοκών, και απαιτείται χειρουργική αντιμετώπιση για να κλείσει το άνοιγμα αυτό.
δ. Βλάβη σε Γειτονικά Δόντια:
Λόγω της δύσκολης πρόσβασης στο πίσω μέρος του στόματος κατά την εξαγωγή φρονιμίτη, παρουσιάζεται αυξημένος κίνδυνος ατυχημάτων από λάθος χειρισμό των εργαλείων μέσα στο στόμα που μπορεί να προκαλέσουν βλάβη σε άλλα υγιή δόντια.
ε. Κάταγμα Κάτω Γνάθου:
Ο φρονιμίτης βρίσκεται στο σημείο της γνάθου με το μικρότερο πάχος. Η άσκηση πίεσης κατά την εξαγωγή σε συνδυασμό με την επιπλέον αφαίρεση οστού από την περιοχή για τον απεγκλωβισμό του φρονιμίτη μπορεί να προκαλέσει κάταγμα της γνάθου. Η επιπλοκή αυτή είναι πιθανότερο να εμφανιστεί σε ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας με μειωμένη πυκνότητα οστικής μάζας.
Πώς Μειώνονται οι Πιθανότητες Επιπλοκής
Η σωστή αφαίρεση του φρονιμίτη από έμπειρο Οδοντίατρο είναι πάρα πολύ σημαντική! Η πιθανότητα να συμβεί κάποια από αυτές τις επιπλοκές μειώνεται σημαντικά όταν η επέμβαση εκτελείται από ειδικά εξειδικευμένο Γναθοπροσωπικό Χειρουργό, καθώς εκείνος έχει την απαραίτητη εξειδίκευση ώστε να προλάβει τις παραπάνω επιπλοκές αλλά κυρίως έχει την εμπειρία να τις αντιμετωπίσει με τον καλύτερο τρόπο εάν και εφόσον συμβούν.
Σημαντικό ρόλο στην συχνότητα εμφάνισης επιπλοκών σε εξαγωγές φρονιμίτη παίζει και η ηλικία του ασθενή. Όσο η ηλικία του ασθενή αυξάνεται, τόσο ο ασθενής παρουσιάζει σημαντικά μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης επιπλοκής. Συστήνεται λοιπόν η αφαίρεση φρονιμιτών το συντομότερο δυνατόν, εφόσον αυτό κριθεί απαραίτητο από τον γιατρό. Τέλος, είναι σημαντικό να ακολουθήσετε πιστά τις μετεγχειρητικές οδηγίες που θα σας δώσει ο Οδοντίατρος μετά την εξαγωγή φρονιμίτη ώστε να μειώσετε όσο το περισσότερο δυνατόν τον κίνδυνο επιπλοκών.
Προβλήματα που Δημιουργούν οι Φρονιμίτες
1. Πόνος κατά την Ανατολή τους:
Οι φρονιμίτες δεν εμφανίζονται ταυτόχρονα με τα υπόλοιπα μόνιμα δόντια, αλλά πολλά χρόνια αργότερα. Συνήθως εμφανίζονται σε ηλικίες μεταξύ 17 και 25 ετών. Κατά τη διάρκεια αυτής της ηλικίας, τα ούλα είναι πλέον πολύ παχύτερα με συνέπεια να προκαλείται αρκετά έντονος πονόδοντος κατά την ανατολή ενός φρονιμίτη μέσα από τα ούλα. Είναι πολύ πιθανό η εμφάνιση του φρονιμίτη να προκαλέσει επίσης οίδημα και πόνο στο μάγουλο, το σαγόνι τα παρακείμενα δόντια αλλά και δυσκολία στο μάσημα ή στο άνοιγμα του στόματος. Τα ενοχλητικά αυτά συμπτώματα μπορεί να διαρκέσουν από 7 έως και 15 ημέρες.
2. Δημιουργία Μόλυνσης:
Πολλές φορές οι φρονιμίτες δεν καταφέρνουν να ανατείλουν και παραμένουν “παγιδευμένοι” στο οστό της γνάθου, πλήρως ή εν μέρει κάτω από τα ούλα. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι φρονιμίτες χαρακτηρίζονται σαν έγκλειστοι (ή ημιέγκλειστοι) φρονιμίτες. Αυτό συμβαίνει διότι δεν υπάρχει αρκετός χώρος στο πίσω μέρος του στόματος για να χωρέσει ο φρονιμίτης, είτε γιατί η γνάθος είναι σχετικά μικρή, είτε γιατί τα υπόλοιπα υπάρχοντα δόντια έχουν ήδη καταλάβει όλο τον διαθέσιμο χώρο στη γνάθο. Έτσι, η κίνηση τους από το εσωτερικό της γνάθου προς το στόμα διακόπτεται, συνήθως βρίσκοντας σαν εμπόδιο το παρακείμενο δόντι, δηλαδή το δεύτερο γομφίο. Οι έγκλειστοι φρονιμίτες, αργά ή γρήγορα, δημιουργούν προβλήματα είτε προκαλώντας ζημιά στα διπλανά δόντια ή λόγω ερεθισμού των ούλων, μόλυνσης και δημιουργίας αποστήματος (περιστεφανίτιδα).
3. Τραυματισμός Μαλακών Ιστών:
Μερικές φορές, ιδίως όταν υπάρχει σχετική έλλειψη χώρου στη γνάθο, οι φρονιμίτες καταφέρνουν να βρουν κάποια διέξοδο ώστε να ανατείλουν μεν πλήρως αλλά δεν βγαίνουν ευθυγραμμισμένοι με τα άλλα δόντια. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να έχουν κλίση προς τα έξω ή μέσα, προεξέχοντας από τη γραμμή των υπόλοιπων δοντιών, με συνέπεια να προκαλούν ερεθισμό και έλκη στο μάγουλο ή την γλώσσα.
4. Βλάβη σε Διπλανά Δόντια:
Όταν ένας έγκλειστος φρονιμίτης παραμένει κάτω από τα ούλα, τείνει να πιέζει συνεχώς τη ρίζα του διπλανού δοντιού. Έτσι, η ρίζα αυτή μπορεί να αλλοιωθεί προκαλώντας πρόβλημα στο δόντι. Η βλάβη αυτή μπορεί να συμβεί σταδιακά και χωρίς να υπάρξουν προειδοποιητικά συμπτώματα. Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι, όταν κάποιος φρονιμίτης αργεί να ανατείλει πρέπει να γίνεται ακτινογραφία για να εξακριβωθεί η θέση του και να διασφαλιστεί ότι δεν αποτελεί άμεσο κίνδυνο για άλλα δόντια.
5. Περιστεφανίτιδα:
Η περιστεφανίτιδα είναι ένα πρόβλημα που εμφανίζεται κυρίως σε περιπτώσεις ημιεγκλείστων φρονιμιτών. Στην περίπτωση αυτή ένα τμήμα της μύλης του δοντιού καλύπτεται από ένα λεπτό στρώμα ουλικού ιστού κάτω από το οποίο μπορεί να εισχωρήσουν και να παγιδευτούν τροφές και μικρόβια, προκαλώντας φλεγμονή. Μια παρατεταμένη φλεγμονή σαν αυτή μπορεί να εξελιχθεί σε λοίμωξη και περιμυλικό απόστημα γύρω από τον φρονιμίτη επιφέροντας διάφορα επώδυνα συμπτώματα.
6. Δυσκολία Καθαρισμού – Ελλιπής Στοματική Υγιεινή:
Είναι γνωστό ότι, οι φρονιμίτες βρίσκονται βαθιά στο πίσω μέρος του στόματος. Δηλαδή, σε ένα σημείο που είναι δύσκολο να καθαριστεί ακόμη και για εκείνους που γνωρίζουν καλά πώς να βουρτσίζουν τα δόντια τους. Ο καθαρισμός και η απομάκρυνση της μικροβιακής πλάκας γύρω τους γίνεται ακόμα πιο δύσκολη όταν έχουν ανατείλει μερικώς ή υπό κλίση όπως συμβαίνει συχνά. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι, οι ασθενείς με ευαίσθητο αντανακλαστικό εμετού δυσκολεύονται ιδιαίτερα να φτάσουν την οδοντόβουρτσα τόσο βαθιά στο στόμα για να καθαρίσουν τους φρονιμίτες. Συνεπώς, η εφαρμογή σωστής στοματικής υγιεινής δυσχεραίνεται και στην συνέχεια, λόγω της ελλιπής στοματικής υγιεινής, δημιουργείται αυξημένος κίνδυνος ανάπτυξης περιοδοντικής νόσου και τερηδόνας.
7. Ουλίτιδα – Περιοδοντίτιδα:
Η αυξημένη συσσώρευση μικροβιακής πλάκας που παρατηρείται στους φρονιμίτες, είτε λόγω της δυσκολίας πρόσβασης είτε λόγω της ανατομικής θέσης του δοντιού (πχ. κλίση), δημιουργεί συχνά προβλήματα ουλίτιδας η οποία αργότερα μπορεί να εξελιχθεί σε περιοδοντίτιδα. Η συγκεκριμένη λοίμωξη μπορεί να προκαλέσει την καταστροφή του οστού όχι μόνο γύρω από το φρονιμίτη αλλά και του γειτονικού δοντιού.
8. Τερηδόνα:
Η μικροβιακή πλάκα εκτός από ουλίτιδα μπορεί να προκαλέσει τερηδόνα στον φρονιμίτη ή και στο διπλανό δόντι. Ο παρακείμενος γομφίος αντιμετωπίζει μερικές φορές μεγαλύτερο κίνδυνο τερηδόνας από τον φρονιμίτη, ιδίως αν ο φρονιμίτης έχει ανατείλει με κλίση προς τα εμπρός και ακουμπά υπό γωνία στο δεύτερο γομφίο δημιουργώντας ένα κενό χώρο ανάμεσα στο σημείο επαφής και τα ούλα. Στο χώρο αυτό συσσωρεύονται τροφές και μικρόβια που είναι αδύνατον να απομακρυνθούν με το βούρτσισμα, και που γρήγορα θα προκαλέσουν τερηδόνα στην πιο ευαίσθητη περιοχή κοντά στη γραμμή των ούλων.
Ο φρονιμίτης είναι το δόντι που τερηδονίζεται πιο εύκολα από οποιοδήποτε άλλο στη στοματική κοιλότητα.
9. Ορθοδοντικά Προβλήματα:
Ένας φρονιμίτης στην προσπάθεια του να ανατείλει μπορεί να προκαλέσει μετακίνηση των υπόλοιπων δοντιών αλλοιώνοντας τη σωστή σύγκλειση, δημιουργώντας συνωστισμό, και καθιστώντας αναγκαία μια ορθοδοντική θεραπεία (ή ακόμη χειρότερα καταστρέφοντας το αποτέλεσμα μιας προηγούμενης ορθοδοντικής θεραπείας). Πολλές φορές επιβάλλεται η εξαγωγή τους για να προστατευθεί η σωστή θέση των δοντιών.
10. Κύστες:
Αν και η συχνότητα εμφάνισης κύστεων γύρω από έναν έγκλειστο φρονιμίτη είναι χαμηλή, όταν συμβαίνουν, μπορεί να προκαλέσουν εκτεταμένη βλάβη στο οστό της γνάθου ή ακόμα και στα διπλανά δόντια.
11. Προβλήματα Κροταφογναθικής Άρθρωσης:
Μερικές φορές ένας φρονιμίτης παρεμβαίνει στην αρμονική κίνηση των δοντιών. Αυτό έχει ως συνέπεια κατά την μάσηση να ασκείται πίεση στην άρθρωση και τους μύες της γνάθου προκαλώντας πονοκεφάλους, μυϊκούς σπασμούς και άλλα προβλήματα.
12. Κάταγμα Γνάθου:
Η ανάπτυξη του φρονιμίτη στο πίσω μέρος της γνάθου επηρεάζει την μάζα του οστού. Πιο συγκεκριμένα μειώνει τη μάζα του οστού στο σημείο όπου η γνάθος έχει το μικρότερο πάχος και όπου ασκείται η μεγαλύτερη πίεση. Αν και αποτελεί μια εξαιρετικά σπάνια περίπτωση, σε κάποιες περιπτώσεις η μειωμένη μηχανική αντοχή αυξάνει την πιθανότητα να εμφανιστεί κάποιο κάταγμα της γνάθου.
Ο κίνδυνος γίνεται σημαντικά μεγαλύτερος και υπολογίσιμος αν ο φρονιμίτης δημιουργήσει περιοδοντικά προβλήματα, αποστήματα και κύστες, τα οποία καταστρέφουν και αποδυναμώνουν περαιτέρω το οστό της γνάθου.
Πώς Αντιμετωπίζονται τα Προβλήματα που Δημιουργούν οι Φρονιμίτες
Αποτελεί γεγονός ότι, τα περισσότερα από τα προβλήματα που παρουσιάζονται στους φρονιμίτες αντιμετωπίζονται με την εξαγωγή τους. Σύμφωνα με μελέτες, το 85% των τρίτων γομφίων θα χρειαστεί τελικά να εξαχθεί κάποια στιγμή.
Οι παθολογικές καταστάσεις που σχετίζονται με τους φρονιμίτες γίνονται συχνότερες με την πάροδο της ηλικίας. Είναι ευκολότερο και πιο ασφαλές να γίνει προληπτικά μια εξαγωγή, και ειδικότερα μια χειρουργική εξαγωγή φρονιμίτη, σε όσο το δυνατόν πιο νεαρή ηλικία. Αυτό συμβαίνει διότι, σε πιο νεαρές ηλικίες οι ρίζες του φρονιμίτη δεν έχουν αναπτυχθεί πλήρως και το οστό γύρω από το δόντι έχει μεγαλύτερη ελαστικότητα.
Δηλαδή, ο ασθενής είναι γενικά σε καλύτερη κατάσταση υγείας και αν δεν έχουν δημιουργηθεί προβλήματα σε παρακείμενα δόντια η επούλωση του τραύματος είναι ταχύτερη. Καθώς οι φρονιμίτες δεν είναι απαραίτητοι για την πλήρη και σωστή λειτουργία του στόματος, δεν υπάρχει λόγος να διακινδυνεύουμε μελλοντικά προβλήματα διατηρώντας τους στο στόμα.
Μία από τις περιπτώσεις όπου οι οδοντίατροι συμφωνούν ότι είναι καλύτερο να γίνει προληπτική εξαγωγή φρονιμίτη είναι όταν ήδη έχει αφαιρεθεί ένας φρονιμίτης από τη μια πλευρά της γνάθου. Τότε μπορεί να εκτιμηθεί ότι πρέπει να εξαχθεί και ο φρονιμίτης της άλλης γνάθου. Αυτό εξαρτάται από την σχετική θέση του και το αν έχει χάσει την αντιστάθμισή του, οπότε έχει μεγαλύτερο κίνδυνο να μετακινηθεί και να δημιουργήσει προβλήματα.
